Podhalański Szlak Oscypkowy, czyli na tropie Prawdziwego Oscypka

Oscypek będący tradycyjnym serem kuchni góralskiej, wyrabiany od setek lat według tej samej receptury na stałe wpisał się w klimat Zakopanego i Podhala.

Wędzony ser wytwarzany z mleka owczego stał się przysmakiem za którym podążają ludzie z całej Polski oraz europy. Oscypek wpisany jest na Listę Produktów Tradycyjnych a także chroni go Prawo Unijne uzyskując w 2007 roku status Chronionej Nazwy Pochodzenia.

Unijne przepisy określają parametry oscypka w tym jego kształt, wagę, zawartości mleka a nawet tereny na których może być wytwarzany. Wbrew pozorom kupno oryginalnego oscypka nie jest prostym zadaniem. Na ulicach Zakopanego i innych miast pełno jest podrabianych serów udających oscypka.

Należy pamiętać, że oscypki są wyrabiane i sprzedawane tylko w okresie letniego wypasu owiec co oznacza, że możesz kupić oryginalnego oscypka od kwietnia do października.

Po prawdziwego oscypka najlepiej udaj się do źródła czyli certyfikowanych baców wyrabiających oscypki tradycyjnymi metodami. Bacówki to ciasne, drewniane szałasy w których wyrabiane są oscypki. Wewnątrz bacówki od wiosny do jesieni pali się ognisko czyli watra, którego dym tworzy półmrok a charakterystyczny, ostry zapach wędzi oscypki.

Przy okazji być może uda Ci się posłuchać niesamowitych historii jeżeli baca ze chce opowiedzieć jedną z nich… Owce to chluba każdego górala, które wypasane w Tatrach są źródłem mleka do wytworzenia oscypków.

Zanim zapytasz Bacę dlaczego oryginalny oscypek tak dużo kosztuje albo co gorsze; “Panie, dlaczego tak drogo!?” – pamiętaj, że;

“potrzeba 6 litrów mleka do wytworzenia 1 oscypka”

Szlak oscypkowy obejmuje Podtatrze, Podhale oraz polski Spisz;

Bacówka w Dolinie Chochołowskiej – Andrzej Gal Ziemba – z wizytą Jana Pawła II w 1983 roku

Bacówka w Dolinie Kościeliskiej – Józef Słodyczka “Maśniak” – baca słynący z dużego poczucia humoru

Bacówka na – Józef Staszel – z panoramą na Giewont i szczyty Tatr

Bacówka w Kuźnicach – Andrzej Staszel “Furtek” to baca z ponad 20-letnim stażem

Bacówka na Kalatówkach – Andrzej Staszel “Furtek” baca z ponad 20-letnim stażem

Bacówka na Siwej Polanie – Wojciech Słodyczka – baca odpowiedzialny za 300 owieczek

Bacówka Pod Reglami – Andrzej Kluś – baca, dla którego owce to „pół życia”

Bacówka na Rusinowej Polanie – Stanisław Rychtarczyk – z pięknymi widokami na Tatry Wysokie

Bacówka w Białym Dunajcu-Lubelkach – Władysław Sądelski – bacówka przy potoku dunajeckim, przy szlaku niebieskim

Bacówka w Bustryku – Bogdan Lassak – podobno najlepsze oscypki w tych stronach

Bacówka w Brzegach – Andrzej Rzepka –oprócz oscypka dostępny także bundz żętyca

Bacówka na Baligówce – Jan Hyrczyk – baca z 25-letnim stażem i niemal 800 owcami

Bacówka w Czorsztynie – Wojciech Komperda – oscypki promowane na targach we Włoszech

Bacówka w Dursztynie – Andrzej Zubek – baca, którego wypas owiec to największa pasja życia

Bacówka w Gliczarowie Górnym – Stanisław Jarząbek – oprócz oscypka dostępny także bundz

Bacówka w Jaworkach – Wojciech Gromada – „oscypki robione śladami przodków”

Bacówka w Koninie – Jan Lupa – jeden z nielicznych baców na limanowszczyźnie

Bacówka w Kotelnicy Białczańskiej – Ryszard Kuchta – bacówka obok wyciągu na Kotelnicy Białczańskiej

Bacówka w Leśnicy – Stanisław Mąka – bacówka znajduje się przy drodze do Gronkowa. Dostępne oscypki, budz i żętyca

Bacówka w Leśnicy – Krzysztof Łaś – baca z 800 owcami i rękoma do pomocy w postaci ojca, dwóch synów i dwóch juhasów

Bacówka w Łaśnicy i Łapszach Wyżnych-Nowinach – Kazimierz Furczoń – baca, który jako pierwszy na Podhalu uzyskał unijny certyfikat na oscypki

Bacówka w Łapszach Wyżnych – Józef Brawiak – baca z około 300 owcami wypasanymi na pięknych spiskich halach

Bacówka w Łapszach Niżnych – Józef Gołdyn – baca produkuje sery: kara, pucok, bryndza i serek podhalański

Bacówka w Łapszach Niżnych-Głębokich – Jan Wilczek – około 700 owiec oprócz oscypka także żętyca

Bacówka w Murzasichlu – Jan Jasionek – „U nas bacuję się z dziada i pradziada. Jak byłem młody to juhasiłem. Nieraz się widziało jak wilk bądź niedźwiedź porywają owcę”.

Bacówka w Nowym Targu (Lotnisko) – Stanisław Łaś – około 1200 owiec, którymi zajmuje się od 25-ciu lat

Bacówka w Nowym Targu (Kowaniec) – Jacek Wolski – bacówka położona u podnóża Gorców w malowniczej części Nowego Targu

Bacówka na Stawiskach – Jan Wilczek – bacówka do której dotarcie to prawdziwe wyzwanie i test na orientację w terenie

Bacówka w Suchej Beskidzkiej – Władysław Komperda – baca gościł w Chicago na zaproszenie amerykańskiej polonii spod Tatr.

Bacówka na Turbaczu – Krzysztof Gach – baca wypasający owce na Długiej Hali

Bacówka na Wirchomli – Wiesław Sajdak – ostatnia oscypkowa ostoja na Wierchomli.

Bacówka w Zorymbku Wyżnym – Władysław Kołat – bacówka nieopodal szlaku na najwyższy szczyt Gorców

Bacówka w Zubrzycy Górnej – Bolesław Miętus – jedną z nielicznych bacówek w Paśmie Białogórskim Beskidu Żywieckiego.

Przepis na idealnego ?

„Nawet najlepsze przepisy nie pomogą, trzeba dużo praktyki, by stworzyć oscypek o świetnym smaku i zapachu.” Andrzej Staszel “Furtek”

Ile aktualnie kosztuje oscypek?

Cena w sezonie 2022 wynosiła od 1 pln (tak, tak znamy takie miejsce!) do 6 pln na ciepło na Krupówkach z dodatkiem przetworu z żurawiny, lub owinięty w boczek(!). Niestety i tutaj dotarła inflacja, lecz warto zaopatrywać się w prawdziwe oscypki w sprawdzonych miejscach, gdyż wysoka cena wcale nie gwarantuje nam jakości.