Tatrzański Park Narodowy – kompendium dla turystów

Tatrzański Park Narodowy każdego roku jest odwiedzany przez nawet 4,5 mln turystów, z czego najwięcej odwiedzin przypada na okres od czerwca do września, gdy pogoda w Tatrach pozwala bezpiecznie i swobodnie poruszać się popularnymi szlakami. Ze względu na niezwykle bogatą florę i faunę, TPN przyciąga turystów z całego świata. Przymierzasz się do pierwszej wyprawy do Tatrzańskiego Parku Narodowego? A zatem nasz krótki przewodnik jest dla Ciebie!

Kilka słów o historii Tatrzańskiego Parku Narodowego

Początki Tatrzańskiego Parku Narodowego sięgają 1868 roku, kiedy to Wysoki Sejm Galicyjski uchwalił ustawę wprowadzającą zakaz kłusownictwa wobec zwierząt alpejskich właściwym Tatrom oraz świstaka i dzikich kóz. Z czasem ochrona została rozszerzona także o rzadkie rośliny występujące na tym terenie. W 1887 roku powstało Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, które zapoczątkowało zbiórkę pieniędzy na odkupienie Tatr z rąk prywatnych i założenie Parku Narodowego. Sporą część terenu wykupiono w okresie 20-letnia międzywojennego. 26 czerwca 1939 roku utworzono jednostkę organizacyjną Lasów Państwowych „Park Przyrody w Tatrach”.

Kolejne obszary położone w Tatrach zostały znacjonalizowane już po II wojnie światowej. W 1947 roku minister leśnictwa utworzył obszar ochronny o nazwie Tatrzański Park Narodowy, z kolei rok później na terenie Doliny Kościeliskiej utworzono rezerwat przyrody Tomanowa-Smreczyny. Oficjalnie, Tatrzański Park Narodowy został utworzony w 1954 roku – sześć lat później w porównaniu z Tatrami Słowackimi. Teoretycznie, Tatrzański Park Narodowe na Słowacji i w Polsce to odrębne od siebie parki, jednak w praktyce, służby obu krajów współpracują ze sobą w kwestii ochrony i ratownictwa, a odwiedzając popularne szczyty i szlaki przekraczamy granicę pomiędzy krajami oznaczoną słupami.

Jaki obszar obejmuje Tatrzański Park Narodowy?

Po stronie polskiej, Tatrzański Park Narodowy obejmuje całe polskie Tatry oraz część Pogórza Bukowińskiego i Rowu Podtatrzańskiego. Najwyższym punktem jest szczyt Rysów położony na wysokości 2499 m n.p.m., natomiast najniższym dolina Porońca (ok. 773 m w okolicy Kośnych Hamrów). Zdecydowana większość terenu jest własnością Tatrzańskiego Parku Narodowego, aczkolwiek swoje udziały posiada tu także: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze oraz Wspólnota Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi. Powierzchnia całości Tatr to ok. 785 km kwadratowych. Dwa najbardziej oddalone od siebie punkty do Przełęcz Huciańska i Przełęcz Zdziarska, które w prostej linii łączy odległość 51,5 km.

Szlaki turystyczne występujące w TPN

Aktualnie, na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego po stronie polskiej znajduje się ok. 70 znakowanych szlaków turystycznych o łącznej długości ponad 275 km. Szlaki te posiadają kolory: czerwony, niebieski, zielony, żółty oraz czarny. Wbrew powszechnej opinii, kolory szlaków nie mają nic wspólnego z ich trudnością. Oto właściwe oznaczenia:

• Szlak czerwony – szlak główny, najważniejszy w danym obszarze, łączący popularne atrakcje turystyczne. Zwykle najbardziej zadbany i uporządkowany.
• Szlak niebieski – trasa dalekobieżna, która może ciągnąć się przez kilkadziesiąt kilometrów.
• Szlak zielony – trasa krótka o długości kilku, do kilkunastu kilometrów.
• Szlak żółty – jest to szlak łącznikowy, który łączy popularne szlaki turystyczne.
• Szlak czarny – szlak dojściowy, którym można dotrzeć do popularnego szlaku.

Z kolei skala trudności jest subiektywna. Najprostsze szlaki wiodą zazwyczaj przez doliny i regle i nie prowadzą przez szczyty. Są płaskie, szybkie i odpowiednie dla spacerowiczów. Najtrudniejsze szlaki turystyczne w Tatrach wiodą przez szczyty, przełęcze oraz po skałach. Te najczęściej uczęszczane zostały wyposażone w sztuczne ułatwienia (np. drabinki, łańcuchy). Obecność takich ułatwień nie zawsze oznacza, że szlak jest trudny. Przykładem jest Giewont, który spokojne można zdobyć bez ułatwień, ale ze względu na bardzo dużą liczbę turystów o różnym stopniu doświadczenia, ułatwienia w tym miejscu są po prostu nieodzowne.

Najpopularniejsze szczyty na terenie TPN

Z wiadomych przyczyn, do najpopularniejszych polskich szczytów w Tatrach zaliczają się te położone na wysokości ponad 2000 metrów nad poziomem morza. Tatrzańskich dwutysięczników jest w sumie 55, a najwyższe z nich to:

• Rysy – 2499 m n.p.m.
• Mięguszowiecki Szczyt – 2438 m n.p.m.
• Niżnie Rysy – 2430 m n.p.m.
• Hińczowa Turnia – 2377 m n.p.m.
• Cubryna – 2376 m n.p.m.
• Świnica – 2301 m n.p.m.
• Starobociański Wierch – 2176 m n.p.m.
• Kościelec – 2155 m n.p.m.
• Kozi Wierch – 2291 m n.p.m.
• Krzyżne – 2112 m n.p.m.
• Zawrat – 2159 m n.p.m.
• Szpiglasowy Wierch – 2172 m n.p.m.

Do najprostszych dwutysięczników w Tatrach możemy zaliczyć Czerwone Wierchy. Nie ma tu zbyt dużej ekspozycji, sztucznych ułatwień czy trudności technicznych, a osoby z dobrą kondycją powinny bez trudu przejść całą trasę. W skład Czerwonych Wierchów wchodzą cztery dwutysięczniki: Ciemniak (2096 m n.p.m.), Krzesanica (2122 m n.p.m.), Małołączniak (2096 m n.p.m.) oraz Kopa Kondracka (2005 m n.p.m.). Jeśli chodzi o niższe, bardzo popularne szczyty w Tatrach, do najczęściej uczęszczanych zaliczyć możemy:

• Giewont – 1895 m n.p.m.
• Kasprowy Wierch – 1987 m n.p.m.
• Kopieniec Wielki – 1328 m n.p.m.
• Grześ – 1653 m n.p.m.
• Nosal – 1205 m n.p.m.
• Gęsia Szyja – 1489 m n.p.m.
• Ornak – 1863 m n.p.m.
• Trzydniowiański Wierch – 1758 m n.p.m.

Nie wszystkie szczyty w Tatrach są ogólnodostępne. Popularnym przykładem jest tutaj Mnich, którego szczyt znajduje się na wysokości 2068 m n.p.m. Szczyt Mnicha można zdobyć jedynie z przewodnikiem, a prowadzą na niego drogi wspinaczkowe. Bez przewodnika możemy poruszać się wyłącznie szlakami turystycznymi.

Schroniska dostępne na terenie TPN

Zdobywanie niektórych szczytów lub przejście najtrudniejszych szlaków (np. Orla Perć) często wymaga rozpoczęcia wędrówki nad ranem. Z tego względu niektórzy turyści decydują się na nocleg w schronisku. W Tatrach jest ponad 20 schronisk, ale na polską część przypada jedynie siedem. Są one położone w następujących miejscach: Dolina Pięciu Stawów Polskich, Dolina Roztoki, Morskie Oko, Murowaniec, Hala Ornak, Hala Kondratowa oraz Dolina Chochołowska. Najmniejsze schroniska oferują zaledwie ponad 20 łóżek, podczas gdy te największe ponad 100. Do tego pozostaje możliwość spania na podłodze w śpiworze. Tak czy inaczej – miejsce w schronisku należy zarezerwować i to najlepiej z dużym wyprzedzeniem, choć czasami można trafić na miejsca, które zwolniły się tego samego dnia.

Spędzenie w schronisku w większości przypadków jest płatne i kosztuje od 50 zł (Dolina Roztoki) do 95 zł (Murowaniec). Morskie Oko i Hala Kondratowa przyjmują turystów za darmo. Ponadto, schroniska w Tatrach to nieliczne miejsca na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, w których można kupić coś do jedzenia lub coś picia. Do tego dochodzą nieliczne punkty gastronomiczne, jak chociażby restauracja na szczycie Kasprowego Wierchu czy też bacówki z oscypkami w Dolinie Kościeliskiej czy też przy Morskim Oku. Mała liczba takich punktów oznacza, że wybierając się na wyprawę w Tatry należy zatroszczyć się o dostatecznie duży zapas prowiantu.

Jak poruszać się po Tatrzańskim Parku Narodowym?

W Tatrzańskim Parku Narodowym do dyspozycji turystów pozostaje ok. 70 znakowanych szlaków. Tylko miejsca położone na tych szlakach są ogólnodostępne! Zbaczanie ze szlaku bez stosownych uprawnień jest surowo zabronione, a poza tym niebezpieczne. Poza szlakiem poruszać się mogą wyłącznie grupy prowadzone przez tatrzańskiego przewodnika. Chodząc po bardziej odludnych zakątkach TPN nie należy zachowywać całkowitej ciszy. Jeśli jesteśmy w towarzystwie, warto rozmawiać normalnym tonem, a jeśli idziemy samotnie, można podśpiewywać pod nosem. Zwiększa to bezpieczeństwo i zmniejsza ryzyko wpadnięcia na niedźwiedzia. Niedźwiedź, choć budzi grozę, boi się ludzi i zaatakuje tylko wtedy, gdy poczuje się zagrożony. Jeśli jednak nas usłyszy lub poczuje, wówczas zejdzie nam z drogi i będzie nas unikał.

Bogactwo flory i fauny na terenie TPN

Tatry słyną z piętrowego układu i z tego względu są niezwykle popularne wśród turystów na całym świecie. Piętro niższe to regiel dolny, który porastają lasy świerkowe, bukowe i jodłowe. Regiel górny to niemal wyłącznie lasy świerkowe z nielicznymi limbami. Następnie zaczyna się piętro kosodrzewiny (1550 – 1800 m n.p.m.) z roślinnością krzewiastą z przewagą kosodrzewiny. Piętro hal to wysokogórskie murawy, natomiast większość szczytów to najwyższe piętro, czyli turnie.

Jeśli chodzi o charakterystyczną dla Tatr roślinność, warto tu wskazać wspomnianą już kosodrzewinę, goryczki, goździki lodowcowe, sasanki alpejskie, lepnice bezłodygowe, storczyki, wiechliny tatrzańskie. Tatry są również domem wielu zwierząt: jeleni, saren, rysi, łasic, świstaków, kozic tatrzańskich, niedźwiedzia (zwykle poruszają się tylko w kilku miejscach), lisów czy też Orłów Przednich. Zgłębienie całej flory i fauny w Tatrach to zajęcie na wiele lat.

Tatry to przede wszystkim skały granitowe, choć występują tu również łupki, wapienie i dolomity. Na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego znajduje się ponad 860 jaskiń, ale tylko niektóre z nich są otwarte dla turystów. Do najpopularniejszych zaliczymy: Jaskinię Mroźną, Jaskinię Mylną, Jaskinie Raptawicką, Dziurę, Smoczą Jamę. Jaskinie są położone przede wszystkim w okolicach Dolin: Chochołowskiej, Kościeliskiej, Miętusiej, Małej Łąki.

Najważniejsze informacje i wskazówki dla turystów

Przy każdym wejściu do Tatrzańskiego Parku Narodowego znajduje się tablica informacyjna, która zawiera zbiór najważniejszych zasad, których powinni przestrzegać turyści. Streszczając regulamin Tatrzańskiego Parku Narodowego możemy wskazać kilka kluczowych punktów:

• Turyści mogą chodzić wyłącznie po szlakach znakowanych.
• Ze szlaku mogą zbaczać jedynie grupy pod opieką przewodnika tatrzańskiego.
• Śmiecenie w Tatrach jest surowo karane.
• Na terenie TPN poza kilkoma wyjątkami zabroniona jest wspinaczka.
• Do TPN nie można wchodzić z psem.
• Nie należy dokarmiać napotkanych dzikich zwierząt.
• W przypadku spotkania niedźwiedzia należy się spokojnie i powoli oddalić.
• Na terenie TPN nie można rozbijać namiotów, nie mówiąc już o paleniu ogniska.

Do tego należy pamiętać o niepisanych, aczkolwiek bardzo ważnych zasadach. Wybierając się do Tatrzańskiego Parku Narodowego warto zatroszczyć się o odpowiedni strój adekwatny do celu wędrówki i warunków pogodowych. Należy także zabezpieczyć odpowiedni zapas prowiantu. Cennym ułatwieniem mogą być kijki trekkingowe. Zawsze warto wcześniej zaplanować wyprawę i poczytać o szlaku, którym chcemy się poruszać. Tatry są pełne zaskakujących i zdradliwych szlaków, które początkowo wyglądają niepozornie, ale później prowadzą przez wiele trudności.

Wybierając się do Tatrzańskiego Parku Narodowego w celu zdobywania szczytów, warto zakupić ubezpieczenie turystyczne. W trakcie pokonywania popularnych szlaków często przechodzi się przez granicę, a nawet jeśli wypadek zdarzy się w polskiej części Tatr, na ratunek może zostać wysłana załoga słowacka, jeśli polskie załogi będą zbyt daleko lub będą wypełniać inne zadania. Wówczas, takie ubezpieczenie może uchronić turystów przed ogromnymi kosztami leczenia i ratownictwa.

Ile kosztuje bilet wstępu do Tatrzańskiego Parku Narodowego?

Wstęp do Tatrzańskiego Parku Narodowego jest płatny. Bilety można kupić w budkach ulokowanych przy wejściach do TPN, a także za pośrednictwem aplikacji mobilnej. Wówczas przy wejściu należy okazać bilet wstępu osobie w budce przed wejściem do parku (o ile oczywiście znajduje się w środku). Ile kosztuje wejście na teren TPN? Cennik prezentuje się następująco:

• Bilet normalny – 8 zł
• Bilet ulgowy – 4 zł
• Bilet 7-dniowy normalny – 40 zł
• Bilet 7 dniowy ulgowy – 20 zł
• Bilet grupowy normalny (dla 10 osób) – 72 zł
• Bilet grupowy ulgowy (dla 10 osób) – 36 zł

Co ważne, powyższy cennik obowiązuje niezależnie od pór roku, choć w okresie jesienno-zimowym przy wejściach ciężko jest spotkać osobę, która byłaby odpowiedzialna za sprzedaż i sprawdzanie biletów. Wówczas, zakup biletu zależy wyłącznie od uczciwości osoby, która wchodzi do TPN. Zachęcamy, aby zawsze to robić, ponieważ utrzymanie parku przy tak dużej liczbie turystów jest naprawdę bardzo trudne. Już teraz Tatry borykają się z licznymi zagrożeniami związanymi właśnie z rosnącą liczbą turystów. Bilet wstępu do TPN uprawnia do swobodnego chodzenia po wszystkich szlakach. Dodatkowo płatna jest jedynie Jaskinia Mroźna, tutaj trzeba zapłacić dodatkowo 5 zł.

Gdzie znajdują się wejścia do TPN?

Wejścia do Tatrzańskiego Parku Narodowego zostały ulokowane w strategicznych miejscach: w większych miejscowościach, w pobliżu parkingów, przy ważnych atrakcjach turystycznych. I tak, w sumie możemy wyróżnić ponad 15 wejść do TPN, a są one ulokowane w następujących miejscach: Brzeziny, Buńdówki, Gronik, Jaszczurówka, Kiry, Kuźnice, Łysa Polana, Między Ściany, Murowanica, Nędzówka, Palenica Białczańska, Siwa Polana, Toporowa Cyrhla, Wierch Poroniec, Wylot Doliny Białego, Zazadnia. Przy wejściu zaczynają się także szlaki turystyczne. Każdy szlak jest wskazywany przez drogowskazy oraz znaki poziome na drzewach i skałach. Przy popularnych wejściach do parku znajdują się płatne parkingi. Do niektórych miejsc położonych na terenie parku można dostać się konnym zaprzęgiem lub saniami (no. Dolina Chochołowska czy Dolina Kościeliska).

Tatrzański Park Narodowy – dla każdego coś miłego

Z roku na rok Tatrzański Park Narodowy jest odwiedzany przez coraz większą liczbę turystów. Rekordowa frekwencja to ponad 4,5 mln osób. I trudno się temu dziwić, biorąc pod uwagę, że w TPN każdy znajdzie coś dla siebie. Miłośnicy gór mogą tu zdobywać liczne szczyty o zróżnicowanym poziomie trudności. Spacerowicze docenią zadbane szlaki wiodące przez Doliny oraz najważniejsze punkty Tatrzańskiego Parku Narodowego. Rodziny z dziećmi mogą skorzystać z kolejki na Kasprowy Wierch, aby znaleźć się na wysokości blisko 2,000 m n.p.m. i podziwiać widoki.

Sympatycy przyrody docenią bogactwo flory i fauny, zwłaszcza charakterystyczny układ piętrowy w Tatrach. Widoki zapierają dech w piersiach, nawet jeśli nie zdobywamy najwyższych szczytów. Do tego, Tatry są oczywiście polską stolicą narciarstwa i nie brakuje tu licznych stoków z wyciągami, dzięki czemu, każdego roku przyjeżdża tu wielu fanów sportów zimowych. Tatry oferują także wiele bardzo skomplikowanych technicznie gór, których w swoim dorobku nie powstydziliby się największe sławy Alpinizm. Niestety, w TPN obowiązuje zakaz wspinaczki. Jest to możliwe tylko w określonych miejscach i pod nadzorem tatrzańskiego przewodnika.